Weten wanneer je moet stoppen met praten

Goed teamwerk vereist overleg, maar bedenk daarbij wél: door 40 seconden te oreren kun je een gesprek grondig verpesten. De verkeerslichtregel kan je helpen om op tijd te stoppen. Maar er is meer te doen, zoals: ga na waaróm je zoveel praat.

We komen ze op het werk (en daarbuiten) allemaal wel eens tegen: de véélpraters. Collega’s die, eenmaal op hun praatstoel, nog amper in de gaten hebben dat jij ook wat wilt zeggen. Of blind zijn voor elke subtiele hint dat jij je tijd nodig aan iets anders wilt besteden. Al is het maar om buiten de gehoorsafstand van die kletskous te komen.

Nou is het ook gewoon lástig voor de meesten van ons om als je lekker op stoom bent met je verhaal, te weten wanneer je het geduld en de belangstelling van de ander hebt opgebruikt en zou moeten stoppen met praten. De verkeerslichtregel kan je daarbij helpen.

Je spreektijd in drie fasen

Mark Goulston, veel gevraagd spreker en auteur van ‘Just Listen’, onderscheidt drie fasen in ons spreken met anderen. In de eerste fase zijn we als spreker flink aan het werk. We doen dan echt ons best om relevante informatie over te brengen. Kort en bondig. Maar dan breekt fase twee aan: we beginnen onbewust te ervaren dat praten oplucht. Het is een prettige en ontspannende bezigheid. Maar we hebben vaak niet meer in de gaten dat de ander niet meer luistert. Daarna komen we in de derde fase – en vóór we daar zijn kan dus wel even duren – wanneer ons het gevoel begin te bekruipen dat we de rode draad in ons betoog kwijt zijn geraakt. Dat we geen contact meer met de ander hebben en dat we dit zo snel mogelijk weer moeten herstellen.

En wat doen we dan meestal? In plaats van die ander uit onze verbale houdgreep te bevrijden door haar of hem te laten praten, te luisteren en korte vragen te stellen, beginnen we nog méér te praten in een poging haar of zijn interesse terug te winnen.

Waarom gaat dit zo? Ten eerste vanwege de hele simpele reden dat elk mens graag wil dat naar hem wordt geluisterd. Ten tweede omdat bij het praten over onszelf dopamine vrijkomt, het ‘gelukshormoon’. Een van de redenen waarom kletskousen maar door blijven praten, is omdat ze genieten van die geluksbeleving.

De verkeerslichtregel

Goulston beschrijft hoe hij, vlak na de publicatie van de eerste editie van ‘Just Listen’, zelf ergernis bij een bevriende collega opwekte door diens signalen te negeren om te stoppen met praten. En die collega bij hem een gevoelige snaar raakte toen hij zei: “Mark, als expert op het gebied van luisteren, zou je minder moeten praten en meer luisteren.”

Die collega wees Goulston ook op een handige manier om op dat punt meer zelfbeheersing te ontwikkelen en in gesprekken met anderen effectiever te zijn. Zeker in gesprekken met mensen die gauw ongeduldig worden en actiegericht, zoals mensen met de Belbin-teamrol Vormer of die druk en snel afgeleid zijn, zoals Brononderzoekers.

De verkeerslichtregel werkt als volgt. In de eerste 20 seconden van praten staat je licht op groen: de persoon die naar je luistert is welwillend, zolang wat je zegt ten goede komt aan het gesprek en als wat je zegt als het even kan voor de ander ook nuttig is.

Maar tenzij je een rasverteller bent, zijn mensen die meer dan ongeveer een halve minuut per keer praten saai en worden ze vaak als breedvoerig ervaren. Dus het verkeerslicht wordt de volgende 20 seconden geel – nu neemt het risico toe dat de andere persoon zijn interesse begint te verliezen of je langdradig begint te vinden. Na 40 seconden is je licht rood. OK, af en toe wil je dat rode licht negeren en blijven praten. Maar meestal kun je maar beter snel stoppen want je zit in de communicatieve gevarenzone.

Ga na waaróm je zoveel praat

Het toepassen van de verkeerslichtregel is nog maar de eerste stap is om te voorkomen dat je te veel praat. Wat is jouw onderliggende motivatie om zoveel aan het woord te zijn? Voelt het gewoon goed om maar door te gaan en je hart te luchten? Praat je om je denken te verduidelijken? Of praat je zoveel omdat je vaak naar anderen moet luisteren? En als je eindelijk iemand hebt gevonden die jou de spreektijd wil geven waar je naar snakt, kun je gewoon niet anders?

Wat de oorzaak ook is, een toespraak houden is meestal een dooddoener voor een gesprek en kan ertoe leiden dat jullie allebei vervallen in monologen over en weer. Dat zal jullie gesprek en verstandhouding geen goed doen.

Eén van de redenen waarom sommige mensen lang van stof zijn, is dat ze indruk proberen te maken op hun gesprekspartner met hoe slim ze zijn. Vaak om daarmee hun onzekerheid te maskeren. Wanneer ook jij daar last van hebt, is het goed om te bedenken dat als jij daarom doorgaat met praten, de ander daardoor vaak juist minder onder de indruk zal zijn.

Gebruik een stopwatch

Natuurlijk, sommige mensen die te veel praten, hebben misschien gewoon geen goed besef van het verstrijken van de tijd. Als dit het geval is, is de remedie niet per se om meer psychologisch inzicht over jezelf te krijgen. Je kunt gewoon een betere interne klok ontwikkelen over hoe lang 20 en 40 seconden duren. Gebruik een stopwatch om jezelf in de hand te houden, bijvoorbeeld wanneer je aan het (video)bellen bent. Je went er dan aan om je zegje te doen zolang je licht nog groen is. Of in elk geval nog geel.

Zelfs 20 seconden praten kan een afknapper zijn als je de ander niet bij het gesprek betrekt. Daarvoor kun je vragen stellen, proberen voort te bouwen op wat de ander zegt en naar manieren zoeken om hem of haar in het gesprek te betrekken, zodat het een echte dialoog wordt in plaats van een hoorcollege.

Zo, onze 40 seconden zitten erop. Dus we laten het hierbij.