Ook voor het in een team omgaan met moeilijke mensen is het kennen van de Belbin-teamrollen erg belangrijk. Die richten zich op verschillen in gedrag en dat maakt het net wat makkelijker om spanningen bespreekbaar te maken.

Botsende persoonlijkheden

Zeker als je van een ander afhankelijk bent om een klus te klaren, kan ongemak dat je in eerste contact met die persoon voelt snel uitgroeien tot regelrechte irritatie. En vaak is dat al snel wederzijds. Het gaat dan al snel over ‘botsende persoonlijkheden’, terwijl je feitelijk vooral last hebt van het gedrag van de ander. Belbin kan helpen om dat hanteerbaar te maken.

Niemand vindt kritiek op haar of zijn ‘persoon’ of ‘karakter’ prettig, dus probeer daar bij het bespreekbaar maken van de oorzaken van onderlinge spanningen altijd van weg te blijven. Door wat jou stoort te benoemen als gedrag blijf je én dichter bij het echte probleem tussen jullie én blijft het nét iets makkelijker te hanteren en bespreken.

Belbin gaat over gedrag

Een van de mooie kanten van de teamrollen van Belbin is ook precies die nadruk op gedrag en níet op persoonlijkheid.

Belbin onderscheidt in de negen Teamrollen min of meer afgebakende sets gedragingen, waarvan de meeste mensen er één tot drie bij uitstek toepassen in het omgaan en samenwerken met anderen. Het zijn sets voorkeurgedrag die bij ons passen, en waar we ook tussen kunnen schakelen en waarin we ons in de tijd en naar omstandigheden ook ontwikkelen. Je bent bij Belbin niet een ‘kleur’ of iets dergelijks, maar vervult een of meer rollen.

Gedeeld doel en wederzijds respect

De teamrollen gaan dus vooral over de positieve kanten van mensen met verschillende (combinaties van) voorkeurgedrag en hoe je die slim aan elkaar kunt koppelen voor succesvol teamwerk. Maar vanuit diezelfde verschillen voorkeurgedrag is ook te verklaren waarom sommige combinaties elkaar niet altijd goed liggen.

Een Brononderzoeker werkt graag snel en houdt van veel contacten met de buitenwereld, terwijl een Zorgdrager meer intern gericht is en uiterst zorgvuldig zaken af wil maken. Dit verschil in gedrag kan gemakkelijk tot wederzijdse irritatie leiden. Een Plant houdt ervan alsmaar iets nieuws bedenken terwijl een Realisator zich richt op planmatig werken en op wat praktisch haalbaar is.

Meestal is er in teamwerk op enig moment behoefte aan elk van deze en of andere teamrolgedragingen, mits men elkaar begrijpt en elkaars rol waardeert. Terwijl wanneer een gemeenschappelijke (eind)doel en gedeeld respect voor elkaar ontbreken, de kans op een goede samenwerking erg klein is. Het is in dat geval beter om deze individuen uit elkaar te houden, ongeacht hun persoonlijke talenten.

Omgaan met enigszins moeilijke mensen

De meeste ‘moeilijke mensen’ worden niet door iedereen lastig gevonden. Sommigen kunnen wél goed met hen samenwerken. Dat komt doordat zij hun gedrag beter aan die ‘moeilijke persoon’ kan aanpassen.

Wanneer spanningen ontstaan tussen jou en een voor jou lastig persoon, stel jezelf dan de volgende vragen: is dit (voor mij moeilijke) gedrag van hem of haar redelijkerwijs te begrijpen? Werd het opgewekt door wat ik zei of deed? Zou zijn of haar gedrag veranderen als ik anders had aangepakt?

Om succesvol om te gaan met moeilijke personen is het van belang om te kunnen putten uit een breed handelingsarsenaal. Bijvoorbeeld een succesvolle winkelverkoper begrijpt dit en kan zich soepel aanpassen om de uitkomst van een klantcontact te optimaliseren. Als een potentiële klant voorzichtig en twijfelend op hem overkomt, zal gedrag om een beslissing forceren meestal averechts werken. Terwijl het bij iemand die haast heeft en snel tot de kern van de zaak wil komen, onverstandig is om lang in te gaan op technische details.

Omgaan met écht moeilijke mensen

Er is natuurlijk ook een kleine groep écht moeilijke mensen. Met hen omgaan is lastig omdat ze van anderen vragen dat zij zich in hun gedrag volledig aan hen aanpassen. Toch is ook met hen succesvol contact mogelijk, door ze te behandelen zoals zíj dat willen en niet zoals je zélf behandeld wil worden. Zie het contact met hen als een testcase voor de kwaliteit van jouw sociale vaardigheden en geduld.

Botsende belangen

Niet alleen verschillen in hun voorkeursgedrag kunnen interactie tussen mensen lastig maken. Ook werksituaties kunnen die veroorzaken. Een afdelingsleider in een fabriek streeft naar een zo hoog mogelijke productiviteit, terwijl een veiligheidsfunctionaris ervoor moet zorgen dat men voldoet aan de Arbo-regels. Geen van beiden zal erg onder de indruk zijn van elkaars argumenten.

Dat houdt niet meteen in dat dit ‘moeilijke mensen’ zijn, alleen dat er twee partijen zijn die zich vanuit de aard van hun taak lastig tot elkaar verhouden. In zulke situaties, met tegengestelde belangen, is het belangrijk om de discussie niet persoonlijk te laten worden. Alleen dan is er een goede kans op een eindresultaat dat voor alle betrokkenen aanvaardbaar is.

Te veel kapiteins op een schip

Er zijn ook vaak problemen op het werk doordat mensen dezelfde belangen hebben, over vergelijkbare kwaliteiten beschikken en op een soortgelijke manier werken. Het resultaat is dat ze in elkaars vaarwater zitten, waarin ze het lastig vinden hun persoonlijke identiteit te behouden. Dat het hen niet lukt om de synergie in hun voordeel te laten werken. Ze voelen zich ongemakkelijk naar elkaar maar hebben geen direct herkenbare reden om over de ander te klagen.

Het is voor teams en teamleden belangrijk om de teamrollentaal te leren om goed samen te kunnen werken en taken te verdelen. Tegelijk kan dit teamleden helpen om hun eigen individualiteit te behouden en natuurlijke talenten te benutten.

Een Voorzitter en een Vormer die allebei proberen om in een project de overhand te krijgen, kunnen bijvoorbeeld elkaars manier van werken leren waarderen, wanneer zij met elkaar communiceren in de taal van de teamrollen. Terwijl zonder deze gedeelde taal de kans op een stevig persoonlijk conflict heel groot is.

Volgende stappen

• Ga voor jezelf na wanneer en hoe je soms in jouw werk en team te maken hebt met wat jij moeilijke mensen vindt.
• Ga na wat in de omgang met hen het effect is van jouw eigen gedrag.
• Benoem voor jezelf welk gedrag nodig is om in de samenwerking met die ander(en) de verstandhouding te verbeteren.
• Ga na of de eventuele moeilijkheden te maken hebben met de balans in jouw team.
• Ga na wat voor manier je de Belbin-teamrollen daarvoor zou kunnen inzetten
• Volg zelf of samen met jouw team een van onze trainingen of coaching door een van onze experts